17 april 2025
“Er kan zoveel meer dan alleen fruit uitdelen”
Op praktijkschool De Faam in Zaandam wordt het schoolmaaltijdenbudget breed ingezet, zodat zoveel mogelijk leerlingen ervan kunnen profiteren. Van een dagelijks broodjesbuffet in de pauzes en fruit in de kantine, tot boodschappentassen met producten voor thuis en traktaties bij feestdagen: het aanbod is veelzijdig en doordacht.
Patricia Ligthart, beleidsadviseur, en Joke Visser, schoolmaaltijdencoördinator, vertellen hoe zij een goede balans hebben gevonden tussen structurele ondersteuning en bijzondere extraatjes.
Structurele aanpak
Bij de start van het Programma Schoolmaaltijden koos De Faam ervoor om klein te beginnen met het aanbieden van eten en drinken op school. Van de eenmalige kosten werd een buffet-koelkast aangeschaft, waarmee een dagelijks broodjesbuffet in de aula werd ingericht. Tijdens beide pauzes — om 10:00 en 12:35 uur — smeren collega’s hier broodjes voor de leerlingen. “De leerlingen lopen langs het buffet en kunnen aangeven wat ze willen,” vertelt Joke. “Ze kunnen bijvoorbeeld ook kiezen voor een tosti.” Het buffet staat centraal in de aula en is daardoor gemakkelijk toegankelijk. In het begin moesten de leerlingen nog even wennen aan het concept, maar inmiddels is het een vast onderdeel van de schooldag. Daarnaast staat er altijd fruit klaar in de aula.
Later is het aanbod uitgebreid met het samenstellen van boodschappentassen. Joke: “Iedere vrijdagmiddag tussen drie en vier uur kunnen ouders en/of leerlingen een gevulde boodschappentas ophalen. De tassen worden met zorg samengesteld, met basisproducten zoals volkoren pasta en houdbare melk. Tijdens de Ramadan voegen we extra’s toe zoals vijgen, dadels en noten.”
Extraatjes die het verschil maken
Naast de vaste maaltijden en boodschappen is er ruimte voor eten en drinken tijdens activiteiten, zoals een sportdag, en traktaties voor speciale momenten. Joke: “Met de feestdagen doen we altijd iets extra’s. Met kerst hebben we een ontbijt verzorgd op school met luxe broodjes en verschillende soorten beleg. Aan het einde van de Ramadan krijgen alle leerlingen een zakje snoep en in de zomer is er een zomerpakket. Ook bij excursies en activiteiten zorgen we voor extraatjes.”
De school heeft goede afspraken met lokale leveranciers, wat helpt om binnen het budget te blijven. “Onze buurtsuper levert niet alleen de boodschappen, maar sponsort soms ook een deel van de kosten in de vorm van korting”, legt Joke uit. “Dat soort samenwerkingen maken het mogelijk om het budget optimaal te benutten.”
Inbedding in het onderwijs en verbinding met ouders
Een belangrijk aspect van het programma op De Faam is dat zowel het broodjesbuffet als het vullen van de boodschappentassen is ingebed in het onderwijs. Het Arbeidstraining Centrum (ATC) van de school, waar leerlingen stagevaardigheden opdoen, speelt een cruciale rol in het vullen van de boodschappentassen. “Op maandagen zijn de leerlingen van het ATC bezig met het samenstellen van de tassen”, vertelt Joke. “Het is prachtig om te zien hoe dit niet alleen een praktische oplossing is, maar ook een leerproces voor de leerlingen.”
Ook het contact met ouders is op een natuurlijke manier verweven in het project. Patricia: “Sinds dit schooljaar hebben we een brugfunctionaris die verschillende talen spreekt. Hij is aanwezig bij het uitdelen van de tassen, waardoor gesprekken met ouders makkelijk ontstaan. Zo bouwen we vertrouwen op, krijgen we beter inzicht in wat er speelt bij gezinnen en kan de brugfunctionaris zijn rol beter vervullen.”
Een waardevolle verandering
Het Programma Schoolmaaltijden heeft op De Faam een duidelijke impact. “Je ziet dat de drempel om eten op te halen steeds lager wordt,” merkt Patricia op. “In het begin was er soms schaamte, maar doordat het programma zo is ingebed in de school, is het normaal geworden. Nieuwe leerlingen en ouders zien dat dit er gewoon bij hoort.”
Ook ouders laten hun dankbaarheid blijken. “Er was een ouder die iedere week een tas kwam halen en op een dag spontaan chocola kwam brengen als bedankje,” vertelt Joke. “En dan zijn er die kleine momenten die je bijblijven, zoals een leerling die begon te huilen bij het krijgen van een stuk kaas, omdat ze dat thuis nooit hadden.”
Tip voor andere scholen
De aanpak op De Faam laat zien hoe een school het schoolmaaltijdenbudget breed en effectief kan inzetten. “We hebben er 1,5 jaar over gedaan om alles soepel te laten lopen, en we hebben er geen dag spijt van gehad,” zegt Patricia. Haar advies aan andere scholen? “Begin klein, bouw het langzaam op en wees creatief met het budget. Er kan zoveel meer dan alleen fruit uitdelen.”